Danişmentliler Beyliği, I. Dönem Anadolu Beyliklerinden birisidir.

1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolu içlerine ilerleyen beylik, danişment Gazi olarak bilinen Ahmed Gazi tarafından kurulmuştur.

İlk ilerleme bölgelerinde bulunan Amasya, Tokat, Sivas, Niksar, Malatya ve Yozgat’ı ele geçiren beyliğin başına 1105 yılında Ahmed Gazi’nin ölümünden sonra oğlu Emir Gazi geçmiştir. Ankara ve Kayseri’yi ele geçiren Emir Gazi I. Kılıçarslan’ın ölümünde sonra yaşanan taht kavgasında damadı I. Mesud’u destekledi. Damadının hükümdar olmasını sağlayan danişmentliler uzun bir süre Anadolu Selçukluları siyasetine yön vermeyi başardılar. Fakat 1142 yılında Melik Muhammed’in ölümünde sonra saltanat kavgasına tutuşan halefler tarafından devlet ihmal edildi ve beylik zayıflamaya başladı.

Saltanat haleflerinden olan Nizameddin Yağıbasan Sivas’ta, Zünnun Kayseri’de ve Aynüddevle ise Elbistan’da bağımsızlıklarını ilan etiller. Danişmentlilerin bu zayıflığından faydalanmak isteyen Anadolu Selçuklu Hükümdarı II. Kılıçarslan, öncelikle beyliği yavaş yavaş parçalamış ve ardından 1175 yılında Malatya’yı ele geçirerek beyliğe son vermiştir.

Danişmentliler hakimiyet kurdukları Tokat, Malatya, Sivas ve Kayseri vilayetlerini zenginleştirmek için gayret göstermiştir. Danişment Gazi’nin kahramanlıklarının anlatıldığı “Danişmentname” destanını Türk kültür mirasına kazandırmaları ve Anadolu’daki hakim oldukları toprakları Türkleştirme ve İslamlaştırma çabaları Danişmentlilerin yaşadıkları dönemde iz bırakmasını sağlayan başlıca özelliklerindendir.