Ayastefanos Rus Abidesi

    Rus Savaş Abidesi, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda ölen Rus askerlerinin anısına yaptırılmış mimari yapıdır. Şenlikköy Mahallesi’nde Galitari’da yapıldığı bilinen anıt, bugün yerinde değildir.

    Anıtın yapılma nedeni görünüşte oldukça makul ve insancıldı. Savaş sırasında yaşamını yitiren 5.000 civarında Rus askeri çok dağınık bir biçimde ve çeşitli mezarlıklarda gömülmüştü. Bunların gözetimi ve bakımı zor, hatta olanaksızdı. Rus hükümeti soruna çözüm olarak dini gerekler için bir şapel eşliğinde mezarları bir kemik gömütlüğünde birleştirmek isteğindeydi. Anıt, Osmanlı Devleti tarafından Rus Devletine savaş tazminatı olarak yapılmıştı. Yapımına 1895’te başlanan anıt ise önerinin amacını aşan bir biçimde ve boyutta gerçekleşti. Aslında Rus hükümetince istenen, Rus Zaferini simgeleyen bir anıtın dikilmesi idi. Dikilen anıt ise, II. Abdülhamit’in itirazı üzerine varılan bir uzlaşmanın sonunda kabul edilen haliydi.

    Aslında Ruslar, Osmanlı-Rus savaşı sonunda İstanbul’a doğru ilerleyişlerinde vardıkları en ileri nokta olan Yeşilköy’de bu olayın anısına bir zafer anıtı dikmek istemişlerdi. Bu yüzden de anıtın yapımı iki devlet arasında uzun çekişme ve tartışmalara neden oldu, daha sonra uzlaşmaya varıldı. Bunun üzerine Rus hükümeti harekete geçti, bugünkü Yeşilköy civarında, Florya yakınlarında bulunan Şenlikköy de (eski adı Galitaria) Barutçubaşılar’a ait arazinin bir bölümü satın alınarak, derhal inşaat hazırlıklarına başladı.

    Anıt, Rusya’nın İstanbul’daki askeri ataşesi Albay Peçkov tarafından belirlenen prensipler çerçevesinde Rus mimar Bozarov tarafından tasarlanıp yapılmıştı. Ayastefanos (Yeşilköy) Rus Anıtı, kare plan taşıdığı soğan kubbeli piramidal bir kuleyle tamamlanan bir yapı olarak tasarlanmıştı. Geniş merdivenlerle ulaşılan birinci platformda, görkemli giriş kapısı bulunmaktaydı. İç içe yarım daire kemerli ve ortasında muhtemelen metal bezemeli kapısı olan girişin üstünde ve iki yanında aziz figürlerinin bulunduğu panolar yer alıyordu. Girişin iki yanından yükselen merdivenlerle ulaşılan ikinci platformda yine yarım daire kemerli ve ortası metal bezemeli bir bölüm daha vardı. Bu platformların oluşturduğu ilk bölüm, masif görünümlü ve Romanesk-Bizans karışımı, hatta kale benzeri askeri görünümlü bir tasarımdı. Kolonların taşıdığı ve alttan ayrılıp yükselen üst kesim ise belirgin Neo-Slav karakterdeydi. Çan kulesi işlevi de gören bu bölüm, yeşil renkli parlak bir malzemeyle inşa edilmişti.

    Anıtın bulunduğu cadde Manastır Caddesi olarak geçmekteydi, bugün ise caddenin ismi Cumhuriyet Caddesi olarak değişmiştir. Anıtın etrafında ciddi bir peyzaj mevcuttu, anıttan eski adı ile Galitaria köyüne kadar olan kısımda tamamen üzüm bağları ekiliydi. Eski adı ile Galitari, şimdiki ismi ile Şenlikköy hayvancılık ve bağcılık ile meşhur bir Rum köyüydü, köyde Ruslar ile ilgili anlatılan bir hayli hikâye vardır.

  • Ayastefanos Rus Abidesinin Yıkılması
    Ayastefanosun Yıkımı

    Ayestafonos Rus Abidesinin son derece görkemli bir yapıydı, iç kısmında savaşta ölen askerlerinin isimlerinin işlendiği nişler bulunmaktaydı. Bu abidenin süslenmesi için Çar I. Nikola saray ressamlarını 6 aylığına İstanbul'a göndermişti.1877-1878 yenilgisinin anısını taşıyan yapıt, I. Dünya Savaşı başlaması ve Rusya’ya savaş açılmasıyla birlikte 14 Kasım 1914 tarihinde yıkıldı. Mahmut Şevket Paşa, I. Dünya Savaşının ilan edildiği tarihlerde bu anıtın utanç kaynağı olduğunu düşünüyordu. Önce çanı indirtip askeri müzeye göndertti daha sonra da eşyaları toparlatıp polis müdürlüğüne teslim etti.

    Osmanlı devletinin İttifak Devletleri’nin yanında yer almasının kesinleşmesiyle Ayatefanos Rus Abidesi’nin yıkılması Milli bir dava haline geldi, özellikle yazdığı makalelerle Aka Gündüz konuyu bütün halkın sorunu haline getirmişti. Savaşın resmen ilan edilmesinden 13 gün sonra 14 Kasım 1914’te saat 08:30’da abide bütün halkın gözünün önünde havaya uçuruldu. İstanbul Emniyeti yıkım hazırlıkları esnasında gelerek yıkıma müdahale ettti fakat hiçbir şekilde Mahmut Şevket Paşayı ikna edemedi.

    Yıkım, tehrip (dinamit) kalıplarıyla gerçekleştirilmiştir. Yıkılan yapı da 3 ay içerisinde bulunduğu yerden tamamiyle temizlenmiştir.

  • Tarihin İlk Belgesel Filmine Konu Olan Rus Abidesi Yıkımı
    Fuat Uzkınay,
    Ayastefanos Rus Abidesinin Yıkılışını Kayıta Alıyor

    Ayastefanos Rus Abidesi’nin havaya uçurulmasıyla tarihimizde de bir ilke imza atılmıştır. Anıtın yıkılacağı bilindiğinden, bu olayın filme alınmasına karar verilmiştir. Bu iş için Viyana’da bulunan bu firmayla anlaşılmış ise de, milli hassasiyetler dolayısıyla bu işlemin yabancı bir şirket tarafından yapılması uygun görülmemiştir. Yapılan araştırma sonucu orduda görevli, daha önce de sinema işlerinde çalışmış Fuat adında genç bir yedek subay bulunur. Sonraları Uzkınay soyadını alacak olan genç yedek subay, bu büyük tarihi olayı kaydederek ilk aktüel sinemacımız olarak tarihe geçmiştir. Ne yazık ki, tarihi belge niteliğindeki bu film yıllardır kayıptır.

İlginizi çekebilecek diğer olaylar

Biyografiler

  • Marilyn Monroe CV
    BİYOGRAFİ
  • Nasrettin Hoca CV
    BİYOGRAFİ
  • Nikola Tesla CV
    BİYOGRAFİ
  • Jean-Jacques Rousseau CV
    BİYOGRAFİ
  • Barış Manço CV
    BİYOGRAFİ
  • Niccolò Machiavelli CV
    BİYOGRAFİ
  • Napolyon Bonapart CV
    BİYOGRAFİ
  • Benjamin Franklin CV
    BİYOGRAFİ
  • Sabiha Gökçen CV
    BİYOGRAFİ
  • Henry Ford CV
    BİYOGRAFİ
  • Ömer Hayyam CV
    BİYOGRAFİ
  • Sokrates CV
    BİYOGRAFİ
  • Platon CV
    BİYOGRAFİ
  • Vladimir Lenin CV
    BİYOGRAFİ
  • Ismael Zambada Garcia CV
    BİYOGRAFİ

Tarihiolaylar.com internet sitesinde bulunan bütün içerikler Tarihi Olaylar editörleri tarafından hazırlanmaktadır. İzin alınmadan ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.

Copyright 2024 - Tüm Hakları Saklıdır.