Wilson İlkeleri
Birinci Dünya Savaşının kazananları ve yenilenleri kesinleşmeye başladıktan sonra 8 Ocak 1918 günü ABD Başkanı Woodrow Wilson tarafından Wilson İlkeleri olarak adlandırılan ve taraflar arasındaki antlaşma koşullarını sınırlayan 14 ilke (İng: Fourteen Points) açıklanmıştır. Bu ilkeler doğrultusunda ABD Başkanı Wilson, dünyada bir daha böyle bir savaşın yaşanmasını engellemeyi ve insanların barış içerisinde yaşayabilecekleri koşulları oluşturmayı hedeflemiştir.
Başta Wilson’un bu çabalarından haberdar olan Fransa Başkan ve Dışişleri Bakanı 27 Aralık 1917’de Fransa’nın savaş amaçlarını açıklarken; Fransa’nın istila amacı gütmediğini, kendilerine çalışan Doğu halklarına kendi kaderlerini kararlaştırma hakkını verecek ‘uluslar prensibi’ için savaştıklarını belirtiyorlardı. İngiltere Başbakanı Llyod George ise 5 Ocak 1918’de yaptığı konuşmada, Türklerin başkentinde gözleri olmadığını, Türk halkına dayanan bir Osmanlı İmparatorluğu’nun varlığına karşı olmadıklarını belirtti. Böylece hem Wilson tatmin edilecek hem de İttifak Devletleri kamuoyuyla savaştan çıkmak isteyeceklerdi. Daha sonradan eklenen maddelerle birlikte toplam 27’ye ulaşan bu prensipler, 11 Şubat’ta Wilson’un bir konuşmasında, devletlerin yeni topraklar kazanamayacakları, savaş tazminatı alamayacağını açıklamasıyla birlikte bütün Dünya kamuoyuyla paylaşılmıştır.
Wilson ilkelerinin kuruluş amaçları ve kullanılma şekilleri birbirine zıttır. Amaçların ilk olanı savaşı bitirmektir. Savaş sonrası uluslararası ilişkilerin belirlenmesi ve devletin bu sistemdeki yerinin güçlendirilmesidir. Yenilen devletlerin haklarını koruyarak, ABD çıkarlarının bütün dünyada geçerliliğini sağlamaktır.
Birinci Dünya Savaşı yıkım olarak geniş alanlara yayılmış, tam anlamıyla savaşan devletler tükenme noktasına gelmiş ve bazı müttefikler kendi içlerinde ihtilallerle isyanlarla boğuşmak zorunda kalmıştır. Savaş, Avrupa’ya tam anlamıyla açlık, sefalet ve ölüm kusmuştur. Savaşın kazananları olan İtilaf grubu antlaşma koşullarının konuşulması için ittifak devletleriyle çeşitli barış antlaşmaları imzalamıştı. Her ne kadar Wilson ilkeleri yenilen devletlerin toprak bütünlüğünü korumayı amaçlıyor olsa da aslında İngiltere ve Fransa, ABD’nin dostluğunu kazanmak için buna karşı çıkmamıştır. Fakat daha sonra kazanan devletlerin çıkarlarına ABD’de dahil edilince Wilson İlkeleri sadece kağıt üzerinde kalmıştır.