28 eylül 1538te karşı karşıya gelen osmanlı ve avrupa devletlerinin karşı karşıya geldiği deniz savaşı.

savaş öncesi: kısaca özet geçecek olursak akdenizin bir türk gölü haline gelmesiyle telaşa düşen bazı avrupa devletleri (ispanya, ceneviz, venedik, papalık ve malta şövalyeleri) zaten ispanya ve kutsal roma imparatoru olan v. karl (şarlken) ve papa iii. paul'un önderliğinde bir donanma topladı. donanmanın başında dönemin ünlü amirallerinden andrea doria getirildi. haçlılar, yaklaşık 600 gemi, 2500-2600 civarı top ve 60.000e yakın askerden oluşan müthiş bir kalabalık toplamıştı.

osmanlı donanmasında ise 122 gemi, 350-400 civarı top ve 11.000e yakın karışık asker vardı. ancak osmanlı'nın bir avantajı seydi ali, salih ve turgut reis gibi döneminin ve akdenizin en iyi denizcilerine sahip olmasıydı.

bunun yanında osmanlının bir takım donanımsal üstünlükleri de vardı. mesela haçlı gemilerinin menzillerine girmeden top atışı yapabilme, kadırgaların büyük kalyonlara göre manevra kabiliyetinin çok daha fazla olmasıydı.

savaşın başlaması: barbaros hayrettin paşa osmanlı gemilerini 'y' şeklinde konuşlandırarak (başta barbaros hayrettin paşa, sağ da salih reis, solda seydi ali reis ve arkadan da turgut, murat ve sadık reislerin desteği) düşman donanmasını bölmek ve uzak tutmak niyetindeydi.

haçlılar ise sayıca üstün olmalarına ve dayanıklı kalyonlarına güveniyordu. venedikli komutan andrea doria ise, venedik ve papalık gemilerini önden ilerletip, ispanyol ve ceneviz gemilerini de arkalarından destek olarak gönderecekti. rüzgarın da desteğini alan haçlı donanması hızla ilerleyerek osmanlı donanmasının yanına kadar yaklaşmıştı. osmanlının uzak tutma planı işe yaramayacak gibi olsa da, haçlıların rüzgar desteğini kaybetmesiyle neredeyse tüm hızlarını ve manevra kabiliyetlerini kaybeden ağır kalyonlar işe yaramaz bir şekilde osmanlı donanmasının dibinde kalmıştı. eline geçen bu fırsatı iyi bir şekilde değerlendiren barbaros hayrettin paşa, haçlı donanmasını ortasından yarıp ikiye böldü ve bir kısmını çember içine alıp batırdı ve ele geçirdi.

geri çekilmeyi başarabilen gemiler koflu adasında toplanıp, yeni bir savaş düzeni aldılar. bu sefer ağır ve büyük gemileri kalkan olarak kullanacaklardı, o yüzden ağır kalyonlar ilk sırada, kadırgalar ikinci sırada, diğer küçük gemilerde üçüncü sırada olacak şekilde bir savaş düzeni ile ilerlemeye başladılar. amaç hem küçük gemileri korumak, hem de ağır topları da aktif bir şekilde kullanabilmekti. ancak top menzilleri bir hayli uzun olan osmanlı donanması daha haçlı donanması ilerlerken topa tutmaya başlamıştı. hem çok kalabalık olmasından dolayı hemde bir çok milletten oluştuğundan koordinasyonu sağlayamayan haçlı donanması bir süre sonra kontrolü kaybederek dağılmaya başladı. ağır kalyonları kuşatarak ele geçirilince andrea doria yardım edemeden geri kaçmak zorunda kaldı.

denizcilik tarihimizde ki sayılı başarılardan birisidir. barbaros hayreddin paşa gibi büyük denizcilerimiz maalesef osmanlı da denizcilik kültürünü tam olarak oturtamamış, donanmanın bu başarılarının devamı sağlanamamıştır. 1700-1800lerde rusyayla bile doğru düzgün mücadele edemiyoruz denizde. bir de 17-18. yüzyıl da ispanyol, fransız ya da ingiliz kraliyet donanması gibi zamanının en büyük donanmaları ile karşılaştırılınca "nasıl da gözardı edilmiş, yazık" diye içinden geçirmeden edemiyor insan.