Gümrü Antlaşması

Gümrü Antlaşması, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında, 3 Aralık 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisi ile Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti arasında imzalanmıştır. TBMM'nin uluslararası alanda imzaladığı ve Sevr antlaşmasını uluslararası alanda geçersiz kılan ilk antlaşmadır.

Doğu Cephesinde, Doğu Anadolu’da bir Ermeni devleti kurmak isteyen Ermeniler ile savaşılmıştı. TBMM Hükümeti 15. Kolordu komutanı Kazım Karabekir Paşa’yı Doğu Cephesi Komutanlığına atadı. 9 Haziran 1920’de harekete geçen Kazım Karabekir Paşa 30 Ekime Ermenileri kesin bir mağlubiyete uğratarak Doğu Anadolu’nun tamamını kurtardı. Ermenilerin isteği üzerine Gümrü Antlaşması imzalandı.

Antlaşmayla; Kars, Sarıkamış, Iğdır, Kağızman Türk Devleti’ne verilecek.
Doğu sınırı, Aras Nehri ve Çıldır Gölü’ne kadar uzanacak.
Ermenistan Hükümeti, Sevr Barış Antlaşması’nı tanımayacak.
Ermenistan, TBMM’nin aleyhinde çalışmayacak.
Türklere saldırıda bulunan Ermeniler dışındakiler isterlerse 6 ay içinde Türkiye’ye dönebilecekler.

Gümrü Barışı, TBMM Hükümeti’nin uluslararası alanda kazandığı ilk askeri ve siyasi başarıdır. Sevr Antlaşması’nın geçersizliği ilk kez uluslararası antlaşmada onaylanmıştır. Ermeni sorunu çözüme kavuşturulmuştur. Doğu Cephesi’nin kapanması ile buradaki güçlerin büyük bir kısmı Batı Cephesi’ne gönderilmiştir.