Kontrol edilemeyecek kadar büyümek de bu sebeplere dahil edilebilir. Sadece Yavuz Sultan Selim döneminde bile 8 yılda 2,5 katına çıkmış bir devletten bahsediyoruz.
Dağınık bölgedeki yerel yönetimlerin eş zamanlı kültür seviyesinde büyümesi ve ilerlemesi çok zordur.
Bunun için öncelikle küreselleşme gerekir. Zor bir operasyon. Kültürel ve eğitimsel gelişmenin de önü tıkanınca, sanayileşme geri plana itilince sonuç kaçınılmaz olmuştur.