Meteoroloji Genel Müdürlüğü ve Tarihçesi

    Meteoroloji Genel Müdürlüğünün kuruluÅŸ amacı, meteoroloji istasyonları açmak ve çalıştırmak, hizmetlerin gerektirdiÄŸi gözlemleri yapmak ve deÄŸerlendirmek; çeÅŸitli sektörler için hava tahminleri yapmak ve meteorolojik bilgi desteÄŸi saÄŸlamaktır. Görevleri arasında meteoroloji istasyonları ya da birimleri açmak, öteki sektörler, askeri ve sivil, hava ve deniz ulaÅŸtırması ile tarım ve baÅŸka sektörler için hava tahminleri yapmak, tarım, orman, turizm, ulaÅŸtırma, bayındırlık, enerji, saÄŸlık, çevre, Silahlı Kuvvetler ve gerekli kurum ve kuruluÅŸlar için meteorolojik destek saÄŸlamak, ayrıca uluslararası anlaÅŸmalarla sorumluluÄŸuna verilmiÅŸ bulunan meteorolojik hizmetleri yürütmek yer almaktadır. 1985 yılında Devlet Su Ä°ÅŸleri Genel Müdürlüğü’ne atanan Ä°smail GüneÅŸ, ardından sırasıyla 2007 yılında Etüt ve Plan Dairesi BaÅŸkanlığında Daire BaÅŸkanlığı; 19 Ekim 2010 tarihinde DSÄ° Genel Müdür Yardımcılığına atanmış; 25 Temmuz 2011 tarihinden bu yana da Meteoroloji Genel Müdürü olarak görev yapmaktadır.      

  • Osmanlı Devletinde Astronomi Rasatlarının Tarihçesi

    Ãœlkemizde Selçuklular ve Osmanlılar döneminde rasathaneler kurulmuÅŸ olmasına raÄŸmen, bu kuruluÅŸlar meteorolojik tahminlerden daha ziyade astronomik gözlemler yapmışlardır. Kurulan rasathanelerden Ali Kuşçu ve UluÄŸbey’in kurdukları rasathaneler en tanınmışlarıdır. UluÄŸ Bey döneminde (1449) döneminde Semerkant’ta Bursalı Kadızade-i Rumi’nin öğrencilerinden Åžirvanlı Fethullah Kastamonu’ya gelerek orada astronomi ve geometri eÄŸitimi vermeye baÅŸlamıştı. Türk astronomlardan biri olan Ali Kuşçu, UluÄŸbey ile çalışmaya devam etmiÅŸ, ardından Uzun Hasan’ın hizmetine girmiÅŸ ve Fatih Sultan Mehmet Han’a elçi olarak gönderilmiÅŸtir. Daha sonra Ali Kuşçu “Fatih” tarafındın Ayasofya medresesine müderris tayin edilmiÅŸtir. Ali Kuşçu Türk tarihinde bilinen ilk matematik ve astronomi profesörüdür. Osmanlı döneminde müderris olan Ali Kuşçu ölümünden sora bütün çalışmaları yarıda kalmıştır.

    Aslen Åžamlı olan “Takiyettin bin Mehmet bin Ahmet Efendi” (1521-1585) Ali Kuşçu’nun ölümünden yaklaşık yüz yıl sonra 1577 yılında Osmanlı ülkesinde bir rasathane kurmuÅŸtur. Åžam ve Kahire’de eÄŸitim göre Takiyettin medreselerde müderrislik yapmış ve III. Murat zamanında Ä°stanbul’a gelmiÅŸtir. Ali Kuşçu’nun torunu Kutbettin ve kendi hocası olan Sadettin Efendi ile çalışmalara baÅŸlayan Takiyettin, müneccimbaşı olan Mustafa Çelebi’nin ölümünden sonra müneccimbaşı olmuÅŸtur. Her ne kadar ömrü uzun sürmemesine raÄŸmen kendisini astronomiye adayan Takiyettin Mehmet, Fransız BüyükelçiliÄŸi ile Tophane arasında sırta bir rasathane kurmuÅŸtur (1577).

    Her ne kadar önceleri Türkler tarafından astronomik çalışmalar yapılsa da; Tanzimatla birlikte çeÅŸitli yerlerde deÄŸiÅŸik tarihlerde çeÅŸitli rasatlar yapılmaya baÅŸlanmıştır.. Ä°stanbul, Ä°zmir, Kudüs, Trabzon, TekirdaÄŸ, Merzifon, ve Osmanlı Ä°mparatorluÄŸunun çeÅŸitli yerlerinde gerek özel gerekse devletin emrinde olmak üzerine yabancılar tarafından birçok meteorolojik rasat yapılmıştır. Kayıtlara geçtiÄŸine göre gök cimlerinin ve olayların incelenmesi ve gözlemleme Ä°stanbul’da Sain-Benois ve Bebek’te bulunan yabancı okullarda yapılan rasatlardır. 1839, 1847 yılları arasında yapılan bu rasatlarda sıcaklıklar ölçülmüştür. 

  • Kandilli Rasathanesi’nin (Rasathane-i Amire) KuruluÅŸu

    Osmanlı devletindeki meteorolojinin kurumsallaÅŸması çalışması 1867 yılında Kandilli Rasathanesi’nin kurulması ile baÅŸlamış ve bu kurumsallaÅŸma Cumhuriyet döneminde geliÅŸtirilerek tamamlanmıştır. Kandilli Rasathanesi, Fransız hükümetinin tavsiyeleri üzerine Ä°stanbul’da “Rasathane-i Amire” ismi ile kurulmuÅŸ ve bu kuruluÅŸun ilk görevlisi de Aristide Coumbary olmuÅŸtur.

         Kandilli Rasathanesinin kurulmasından altı yıl sonra Viyana’da toplanan ilk Uluslararası Meteoroloji Kongresi’nde Türkiye‘de temsil edilmiÅŸtir. Bu kongrede; Ä°stanbul, Ä°zmir, Sinop, Bursa, Trabzon ve o zamanlar Ä°mparatorluk toprakları içerisinde bulunan Selanik, Avlonya ve Beyrut’ta birer meteorolojik istasyonun kurulmasına karar verilmiÅŸtir. Ä°mparatorluk içinde Viyana Kongresi kararları çerçevesinde 1875’te özellikle de ulaşım ve iletiÅŸimin yaygınlaÅŸtığı on altı merkezde meteorolojik rasatların telgrafhane memurları tarafından yapılması yoluna gidilmiÅŸtir. Bu merkezlerde günde üç kez elde edilen meteorolojik bilgiler Ä°stanbul’da bulunan Meteoroloji Merkez Bürosu’na gönderilmesiyle baÅŸlanmıştır. Fakat talihsiz bir kaza sonucu Kandilli Rasathanesi’nde çıkan yangından sonra rasathane tamamen yanmış ve meteorolojik çalışmalarına son vermek zorunda kalmıştır. 31 Mart Olayı’ndan sonra kurulan Osmanlı Hükümeti’nde Maarif Nazırı (EÄŸitim Bakanı) olan Emrullah Efendi, 21 Haziran 1910 tarihinde bir tezkere ile rasathanenin yeniden kurulması için Fatih Hoca’yı (prof. Mehmet Fatin Gökmen) görevlendirmiÅŸtir. Fatin Hoca, rasathanenin Ä°cadiye Tepesi’ne kurulmasını kararlaÅŸtırılmış ve Fransız Ulusal Meteoroloji Müdürü Prof. Angot ile yaptığı görüşmeler sonucu gerekli meteorolojik alet ve cihazları temin ederek 1 temmuz 1911 tarihinden itibaren meteorolojik rasatlar yeniden yapılmaya baÅŸlanmıştır. Ayrıca burada Ä°stanbul için yapılan hava tahminleri Posta, Telefon ve Telgraf Ä°daresi ile Demiryolları Ä°dare’sine bildirilerek kullanıcıların hizmetine sunulmuÅŸtur. 

  • Birinci Dünya Savaşı ve Meteoroloji TeÅŸkilatı (Rasadat-ı Havaiye Müdürlüğü)

    Birinci Dünya Savaşı’nın çıkmasından sonra hava araçlarının sabit balonların ve savaÅŸ uçaklarının kullanılmaya baÅŸlanmasıyla birlikte bir meteoroloji teÅŸkilatının kurulması mecburi olmuÅŸtur. Bu teÅŸkilatı kurma görevi Alman Karagah-ı Umumiyesi Rasadat -ı Cevviye TeÅŸkilatı baÅŸkanı müşavir Hans Hergesell tarafından Prof. Dr. Weickmann’a verilmiÅŸtir. 20 Ekim 1915’te Osmanlı topraklarında kurulacak olan meteoroloji teÅŸkilatı konusundaki faaliyetler büyük bir hız kazanmıştır. Dr. Weickmann, Ä°stanbul’da kalıp iÅŸlerin yürütülmesi için gerekli koordinasyonu yaparken, beraber getirdiÄŸi uzmanlar meteoroloji istasyonlarının kurulacağı yerlere gitmiÅŸlerdir. Bütün meteoroloji istasyonları Alman alet ve teçhizatlarıyla kurulmuÅŸtur. Ä°stanbul’daki meteoroloji merkezi; KuruçeÅŸme’de Caferaga Köşkün’de “Kuvva-i Havaiye MüfettiÅŸliÄŸi Rasadat-ı Havaiye Müdürlüğü” ismiyle AÄŸustos 1915’te faaliyete baÅŸlamıştır. LÄ°. Weickmann, Osmanlı topraklarında kurulacak olan meteoroloji teÅŸkilatı için altmış civarında Alman uzmanı da beraberinde getirmiÅŸtir. Gelen uzmanlar, kurulacak teÅŸkilatın ilk elemanlarını oluÅŸturmuÅŸlar ve yanlarında Osmanlı Ordusu’nda yedek subay olarak görev yaÄŸan Türkler seçilerek Rasadat-ı Havaiye Müdürlüğü’nde göreve baÅŸlamışlardır. Ordudan seçilen yedek subaylar Ä°stanbul’da Osmanlı-Alman Genel Karargahı’nda meteoroloji alanında eÄŸitime tabi tutulmuÅŸlardır. Genel Karargah’taki eÄŸitimde Fatin Gökmen’de dersler vermiÅŸtir. EÄŸitimleri tamamlayan yedek subaylar almanlar tarafından kurulan Edirne, Gelibolu, Ä°zmir, Sevdiköy, Zonguldak, Sinop, Ankara, EskiÅŸehir, Konya, Sivas, Diyarbakır, Adana, Brumana, Beyrut, Kudüs ve Musul meteoroloji istasyonlarında göreve baÅŸlamışlardır bu merkezlerde elde dilen bilgiler ile Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nun müttefiki olan Bulgaristan, Avusturya-Macaristan ve Almanya’da ÅŸifreli ÅŸekilde alınan gözlemler, Kuvva-i Havaiye Merkez ÅŸubesi olan Ä°stanbul Vaniköy’de haritalara iÅŸlenerek tahminler yapılmıştır.

    Her istasyonda gözlem için barometere, baoraf, psikrometre, termograf, higrograf, azami ve asgari termometre, plüviyometre ve anemometre bulunmaktadır. Ayrıca Vaniköy, Edirne Gelibolu, Sevdiköy, Adana ve Kudüs’te yer seviyesinden 6000 metreye kadar yüksek seviye rüzgar ölçümleri yapılmış, bunun için yüksek seviye sondaj aleti ile teodolit bulunmaktadır.

    Ä°stanbul için yapılan hava tahminleri posta, telefon ve telgraf idaresi ile Demiryolları Ä°daresi’ne bildirilerek kullanıcıların hizmetine sunulmuÅŸtur. 22-25 Nisan 1918 tarihleri arasında Ä°stanbul’da bir Meteoroloji Kongresi toplanmış ve bu kongrede Bahriye (Deniz), Harbiye (SavaÅŸ), Maarif (EÄŸitim) ve Ziraat (Tarım) bakanlıklarına baÄŸlı olarak faaliyet gösteren Ä°mparatorluk içindeki meteoroloji istasyonları bir çatı altında toplanmıştır. Böylece Gereksiz yere masraf yapılmasının önüne geçilmesi, Deniz Bakanlığı tarafından kurulmasına karar verilen Kuvvetli Rüzgar Uyarı Merkezinin, SavaÅŸ Bakanlığı Meteoroloji Merkezi ile ortaklaÅŸa çalışmasına karar verilmiÅŸtir. Tarım ve EÄŸitim Bakanlıklarına baÄŸlı olan ikili istasyonların bir komisyon oluÅŸturarak , birlikte çalışmaları ve bu komisyonun kuracağı iklim istasyonlarının aynı zamanda Deniz ve SavaÅŸ Bakanlıklarının iÅŸine yarayan gözlemleri de yapacak meteoroloji istasyonları kurması ile ilgili bakanlıklara bildirmesi karar altına alınmıştır. 1. Dünya Savaşı’nın sonlarına doÄŸru toplanan bu kongrede alınan kararlar savaşın sona ermesi ile hayata geçirilememiÅŸtir. Rasadat-ı Havaiye TeÅŸkilatında görev yapan yedek subay Türk personeli ise savaÅŸ sonunda terhis edilmiÅŸ, bazıları ise esir düşmüştür. Rasadat-ı Havaiye TeÅŸkilatı’nda görevli yedek subayların terhis edilmesi ile bu teÅŸkilat ortadan kalkmıştır.

  • Cumhuriyet Döneminde Hava Tahminleri ve Rasadat-ı Cevviye (Meteoroloji Enstitüsü)

    Cumhuriyet kurulduÄŸunda meteoroloji alanında sadece Kandilli Rasathanesi miras olarak kalmıştır. Maarif Vekaleti Müdürler Encümeni 19 AÄŸustos 1924 tarihinde aldığı bir kararla Kandilli Rasathanesi’nin bir genel müdürlüğe dönüştürülerek Ä°stanbul Darü’l Fünunu’na baÄŸlanmasını kararlaÅŸtırmıştır. Ancak Fatin Hoca, bir rasat merkezi konumunda olan Kandilli Rasathanesi’nin Darü’l Fünun’a baÄŸlanmasına karşı çıkacak ayrı bir rasathane müdürlüğü kurulmasını önermiÅŸtir. Bundan sonra Milli Savunma, Tarım ve Bayındırlık Bakanlıkları ayrı ayrı meteorolojik teÅŸkilatları oluÅŸturma yoluna gitmiÅŸlerdir.

    Meteorolojik bilgilere duyulan ihtiyaç, kısa sürede ülkenin her tarafında birbirinden bağımsız meteoroloji üniteleri doÄŸurmuÅŸtur. Ä°smet PaÅŸa’nın BaÅŸbakanlık yaptığı Cumhuriyet Hükümeti, Türkiye’de meteorolojik çalışmaları yürütmek için BudapeÅŸte Åžube Müdürü Prof. Antal Rethly’i görevlendirmiÅŸtir. 1925 yılında Türkiye’ye gelen Rethly, ön hazırlıklardan sonra 12 Kasım 1925 tarihinde Tarım Bakanlığı’na baÄŸlı olarak Rasadat-ı Cevviye (Meteoroloji Enstitüsü) ismi ile Ankara Etlik’te ilk meteoroloji faaliyete geçirmiÅŸtir.

    Ä°lk örgütlenme çalışmalarına Ä°stanbul ve Trakya çevresinden baÅŸlanmıştır. 1926 yılının başında önce Kandilli Rasathanesi’nin çalışmalarına incelemek üzere Ä°stanbul’a gelen Prof. Dr. Antal Rethly, buradan Edirne’ye geçmiÅŸ ve orada Ankara’dan sonra ilk meteoroloji istasyonunu kurmuÅŸtur. Örgütlenme çalışmalarını yürütmeye baÅŸladığında Prof. Dr. Antal Rethly, Ankara’daki çalışmaları yürütmek için de Josef Szemian’ı görevlendirmiÅŸtir. 1926 yılı sonunda Türkiye’nin Batı, Güney, Trakya ve Orta Anadolu Bölgelerinde iklim çalışmaları için gerekli meteorolojik veriler düzenli bir ÅŸekilde elde edilmeye baÅŸlanmıştır. Yine Prpf. Dr. Antal Rethly’nin giriÅŸimleri ile 3 Mayıs 1927 tarihinde Ankara’da kurulan meteoroloji merkezinin sona ermesi ile Etlik’teki rasathane, 15 Ekim 1927 tarihinde yeni binasına taşınmıştır.

  • Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün KuruluÅŸu ve Faaliyetleri

    Türkiye’de meteorolojik hizmetlerin tek elden ve düzenli bir ÅŸekilde yürütülmesi çalışmaları 1936 yılı içerisinde ele alınmıştır. Devlet Meteoroloji Ä°ÅŸleri Genel Direktörlüğü’nün kurulması için oluÅŸturulan komisyon, 11 Åžubat 1936’da Bakanlar Kurulu’na bir kanun tasarısı sunmuÅŸtur. Devlet Meteoroloji Ä°ÅŸleri Genel Direktörlüğü’nün kurulmasının gerekçeleri BaÅŸbakan Ä°smet Ä°nönü baÅŸkanlığında Bakanlar Kurulu’nda görüşülerek kabul edilmiÅŸ ve 30 Kasım 1936 tarihinde BaÅŸbakanlık Kararlar Müdürlüğü’nün 6/3727 sayılı yazısı ile Türkiye büyük Millet Meclisi’ne sunulmuÅŸtur.

       27 madde ve 10 geçici maddeden oluÅŸan Devlet Meteoroloji Ä°ÅŸleri Umum Müdürlüğü KuruluÅŸ Kanunu 10 Åžubat 1937 tarih ve 3127 sayı ile kabul edilmiÅŸtir. 3127 sayılı kanun kabul edildikten sonra TBMM BaÅŸkanlığı 11 Åžubat 1937 tarih ve 1/649/2077 sayılı tezkeresi ile onaylanması için CumhurbaÅŸkanlık Makamına göndermiÅŸtir. Ulu önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk DMÄ° Umum Müdürlüğü KuruluÅŸ Kanunu’nu 19 Åžubat 1937 tarihinde imzalamış ve yayınlanmak üzere NeÅŸriyat Müdürlüğü’ne göndermiÅŸtir.

       Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün kuruluÅŸundan kısa bir süre sonra patlak veren II. Dünya Savaşı’nın etkisiyle Türkiye hükümeti yerli olanakları, ekonomik ve insanı kaynakların büyük bir kısmını ülke savunmasına ayırmak zorunda kaldı. Bunun sonucu olarak Meteoroloji Genel Müdürlüğü yerel niteliÄŸini bir kenara bırakarak Silahlı Kuvvetlerin himayesine girmiÅŸ ve savunma çalışmalarına baÅŸlamıştı. Fakat her ne kadar olumsuz bir durum gibi gözükse de II. Dünya Savaşı’na müdahil olmayan Türk Devleti’nin bu tutumu ve bu kurum savaşı izlemesi için kullanması Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü için büyük bir tecrübe olmuÅŸtur. II. Dünya Savaşı’nın son bulmasının ardından kurum, meteorolojik araÅŸtırmalarına hızlı bir ÅŸekilde devam etmiÅŸtir. Meteoroloji Genel Müdürlüğü çalışmalarına devam ederken aynı esnada uluslararası bir kurum olan Dünya Meteoroloji TeÅŸkilatına da 31 Mayıs 1949 yılında üye olmuÅŸtur.

    KuruluÅŸun mevzuatında BaÅŸbakanlığa baÄŸlı olarak hizmet veren Meteoroloji Genel Müdürlüğü 15 Mayıs 1957 ve 6967 sayılı kanun ile Tarım Bakanlığına baÄŸlanmıştır. Uzun bir süre bu bakanlığa baÄŸlı olarak çalışmalarını sürdüren kurum, 5 Ocak 1978 yılında tekrar BaÅŸbakanlığa baÄŸlanmıştır. Günümüzde Türkiye’de Meteorolojik hizmet vermekte tek yetkili kurum olan Devlet Meteoroloji Ä°ÅŸleri Genel Müdürlüğünün 3127 sayılı kuruluÅŸ mevzuatı 1986 yılında deÄŸiÅŸtirilerek 3254 sayılı kanunla; kuruluÅŸ, görev, yetki ve sorumlukları yeniden belirlenmiÅŸtir. Devlet Meteoroloji Ä°ÅŸleri Genel Müdürlüğü’nün verdiÄŸi meteorolojik hizmetlerin ücretlendirilmesi, 3 Kasım 1994 tarihinde resmi gazete de yayımlan Döner Sermaye Ä°ÅŸletmesi YönetmeliÄŸi ile yapılmaktadır. 

  • MGM Bölge Müdürlükleri
    1. Bölge Müdürlüğü İstanbul: Edirne, İstanbul, Kırklareli, Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ, Yalova.
    2. Bölge Müdürlüğü İzmir: Aydın, Balıkesir, Çanakkale, İzmir, Manisa.
    3. Bölge Müdürlüğü Eskişehir: Bilecik, Bursa, Eskişehir, Kitahya.
    4. Bölge Müdürlüğü Antalya: Burdur, Antalya, Isparta, Muğla.
    5. Bölge Müdürlüğü Afyonkarahisar: Afyonkarahisar, Denizli, Uşak.
    6. Bölge Müdürlüğü Adana: Gaziantep, Adana, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Mersin Osmaniye.
    7. Bölge Müdürlüğü Kayseri: Kırşehir, Sivas, Kayseri, Nevşehir, Yozgat.
    8. Bölge Müdürlüğü Konya: Aksaray, Karaman, Konya, Niğde.
    9. Bölge Müdürlüğü Ankara: Bartın, Bolu, Ankara, Çankırı, Düzce, Karabük, Kırıkkale, Zonguldak.
    10. Bölge Müdürlüğü Samsun: Amasya, Çorum, Kastamonu, Ordu, Samsun, Sinop, Tokat.
    11. Bölge Müdürlüğü Trabzon: Artvin, Bayburt, Giresun, Gümüşhane, Rize, Trabzon.
    12. Bölge Müdürlüğü Erzurum: Ardahan, Ağrı, Erzincan, Erzurum, Iğdır, Kars.
    13. Bölge Müdürlüğü Elazığ: Adıyaman, Bingöl, Elazığ, Malatya, Tunceli.
    14. Bölge Müdürlüğü Van: Bitlis, Hakkari, Van.
    15. Bölge Müdürlüğü Diyarbakır: Batman, Diyarbakır, Mardin, Siirt, Åžanlıurfa, Şırnak.           

İlginizi çekebilecek diğer olaylar

Biyografiler

  • Marilyn Monroe CV
    BÄ°YOGRAFÄ°
  • II. Abdülhamid CV
    BÄ°YOGRAFÄ°
  • Heinrich Himmler CV
    BÄ°YOGRAFÄ°
  • Adolf Hitler CV
    BÄ°YOGRAFÄ°
  • Albert Einstein CV
    BÄ°YOGRAFÄ°
  • Sabiha Gökçen CV
    BÄ°YOGRAFÄ°
  • Salvador Dali CV
    BÄ°YOGRAFÄ°
  • Barış Manço CV
    BÄ°YOGRAFÄ°
  • Adile NaÅŸit CV
    BÄ°YOGRAFÄ°
  • Alexander Graham Bell CV
    BÄ°YOGRAFÄ°
  • Alan Turing CV
    BÄ°YOGRAFÄ°
  • Mao Zedong CV
    BÄ°YOGRAFÄ°
  • Napolyon Bonapart CV
    BÄ°YOGRAFÄ°
  • Joseph Goebbels CV
    BÄ°YOGRAFÄ°
  • Henry Ford CV
    BÄ°YOGRAFÄ°

Tarihiolaylar.com internet sitesinde bulunan bütün içerikler Tarihi Olaylar editörleri tarafından hazırlanmaktadır. İzin alınmadan ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.

Copyright 2024 - Tüm Hakları Saklıdır.